2022-10-30

Geschiedenisles Erve Volkerink op Oud Ommen

Geschreven in 2015, maar pas recentelijk ontdekt: een artikel over Erve Volkerink van OudOmmen!

Monument Erve Volkerink in Beerze wordt opgeknapt

BEERZE – Met de renovatie van Erve Volkerink wordt de Ommer buurtschap Beerze nog mooier. Het Rijksmonument aan de Beerzerweg 27 wordt flink onderhanden genomen.
Daarmee blijft de monumentale boerderij bewaard voor toekomstige generaties. Vanwege het authentieke karakter werd Beerze in 1992 van rijkswege als beschermd dorpsgezicht aangemerkt. Hier staan de gebouwen nog op hun oorspronkelijke plek, ingebed in een oeroud boerenlandschap. Aan de Beerzerweg liggen maar liefst negen monumentale boerderijen op rij. Veel panden dateren nog van vóór 1800. Diverse opstallen bevatten nog wanden met strovlechtwerk.

Rijksmonument
Sinds 12 oktober 2012 mogen Jenne en Ingrid van der Velde zich eigenaar noemen van de oude boerderij en gingen er toen met hun gezin wonen. Er werd een boomgaard aangelegd met oude Hollandse appel- en perenbomen. Verder werden plannen gemaakt hoe de boerderij na een renovatie en restauratie er uit zou kunnen zien. Bepalend daarbij was uiteraard het Rijksmonument. Samen met een architect, een bouwbegeleider, de gemeente Ommen, het Oversticht, de Rijkdienst voor Cultureel Erfgoed en aannemer Dijkhuis uit Hardenberg is drie jaar lang aan deze plannen gewerkt en getekend. Het geheel kreeg uiteindelijk vorm en – nog belangrijker – uitvoering. Wat het bijzonder maakt is dat het project ook als leer-werkervaring is opgezet. De provincie Overijssel onderschrijft het belang van behoud van het culturele erfgoed. Het project Erve Volkerink mocht dan ook een bedrag van 95.134,35 euro subsidie tegemoet zien voor de renovatie. Voorwaarde was wel dat voor tenminste één leerling in de restauratiebouw een werkplek werd gerealiseerd om de toekomst van vakmensen voor restauraties te waarborgen. Op 2 oktober 2015 was het zover dat na drie jaar voorbereiding een officiële start gemaakt kon worden met de bouwwerkzaamheden. Gedeputeerde van de provincie Overijssel Hester Maij onthulde samen met Ingrid van der Velde, RIBO-leerling Jorian en oud-bewoner Henk Schuurman het bouwbord.

Oorsprong
Aangenomen wordt dat Erve Volkerink oorspronkelijk behoorde tot het bezit van de edellieden van huis Beerze. Dit huis, een havezate annex waterburcht stond ooit kort aan de Vecht, aan het begin van de huidige Marsdijk. De bewoner van huis Beerze, Warner van Beerze, was betrokken bij het Bisschoppelijk leger en sneuvelde in de slag bij Ane in 1227. Reeds in 1457 worden op een bedelijst van de bisschop 8 erven en het huis Beerze vermeld. Ook in geschriften van 1513 wordt Volkerink genoemd. Daaruit blijkt dat de toenmalige landheer niet alleen geld en goed toekwam maar ook een bijdrage geleverd moest worden aan diens toekomstige zaligheid. Beerze werd toen als Beerse met een s geschreven: “ Het is op “Sint. Bartolomeusavont des Hilligen apostels” (24 aug.) van het jaar 1513, dat Johan van Voorst (van huis Beerse), Johanna zijn huisvrouw en Johanna van Voorst, zijn zuster, overdragen op het Convent te Sibbekelo, 25 gouden Rijnse guldens, welk hun broeder Herman van Voorst aan het Convent had vermaakt tot zaligheid zijner ziel en een eeuwige memorie in het Convent, in de vorm van twee mud rogge jaarrente uit hun erve en goed Volkerink in de buurtschap Beerse, te betalen op St. Maarten.” Het Volkerink moet vroeger een kapitale hoeve zijn geweest, want in 1582 moet dit erve 22 mud rogge en 2 mud boekweit opbrengen. In 1669 wordt een zekere Herman Schaep vermeld als bezitter van de havezate. In het jaar 1714 is Carel Philips Craft van Huffel van Nijenwendick eigenaar van het huis Beerze. Ruim een halve eeuw later (1770) komt het toe aan Adolf Warner baron van Pallandt. Deze familie, die zelf op Eerde woonde, liet het gebouw leegstaan en verwaarlozen. Eind 1700 werd huis Beerze afgebroken.

Erve
Boerenhoeven werden in de regel vernoemd naar zijn bewoners met de toevoeging “Erve”. Bij de volkstelling van 1748 blijkt dat het Volkerink dan wordt bewoond door weduwnaar Hendrik Volkerink, met zijn beide dochters Aaltje en Geesje. Beide nog onder de 10 jaar. Als inwonende wordt genoemd Derkje Hendriks, “in de 80 jaren oud”. Ook het inwonend personeel werd toen geteld en bestond uit: de knecht Roelof Jansen, de twee meisjes Janna Everts en Jennigje Hendriks, plus nog de schaapherder Hendrik Willems. Het vuurstedenregister van 1752 vermeldt als eigenaresse van het Volkerink: de Douairière van Rechteren tot Mennigeshave (bij Den Ham). Voordat sprake was van Beerzerweg werd uitgegaan van de Esch als situering van de boerderij. De laatste (ver)bouw van de boerderij moet zijn uit 1855. Dit valt op te maken uit de muurankers die met dit jaartal gedateerd zijn. De boerderij bestond uit een rieten schilddak met onderschoer. Schuifvensters in de voorgevel met roedenverdeling, luiken en natuurstenen onderdorpels. Bij de huidige restauratiewerkzaamheden is een poer van Bentheimer zandsteen terug gevonden.

Schuurman
Hoelang de stam Volkerink nog op het erve van die naam heeft gewoond is niet goed na te gaan. Volgens het in 1832 ingestelde Kadaster blijkt dat vanaf toen als eigenaren worden aangemerkt: Marten Snel, molenaar te Marienberg, Daarna Wilhelm Loos en echtgenote Gerritdina Snel, vervolgens Berend van Dorth en tot 1907 Gerrit Jan Willems uit Beerze. Op 12 maart 1907 koopt Hendrik Schuurman Erve Volkerink van Gerrit Jan Willems voor 850 guldens. Toen kreeg hij in bezit een huis en erf met bouw- en grasland en heidegrond, samen groot een hectare, twee en zeventig are en tachtig centiare. Van het oorspronkelijk tot Erve Volkerink behorend landbouwareaal was toen nog slechts een fractie overgebleven, waardoor ook het aantal “reppels” (standplaatsen voor het rundvee) aanmerkelijk was geslonken. De nieuwe eigenaar van de boerderij moest de kost dan ook voornamelijk verdienen met turfgraven. ’s Morgens – al voor het licht was – toog hij te voet naar zijn werk in Sibculo en stevende tegen het donker, als zijn dagtaak was beëindigd, gepakt en beladen met turven over beide schouders naar het Volkerink in Beerze terug. Later kreeg hij werk bij baron Bentinck in Beerze. Erve Volkerink is vanaf 1907 tot 2012 drie generaties lang bewoond geweest door de familie Schuurman. Een van de laatsten was Henk Schuurman, die nu aan de overkant woont. Erve Volkerink is in 1970 geschikt gemaakt voor bewoning door twee gezinnen. Omstreeks 1943 werd de boerderij op naam gezet van Jan Hendrik Schuurman (1900-1991). In 1975 werd Jan Schuurman (1940-1993) eigenaar en van 1993 tot 2012 zijn weduwe Hendrikje Spoelman.

Bron: Harry Woertink m.m.v Henk Schuurman 30 oktober – 2015

link naar artikel: https://weblog.oudommen.nl/2015/10/30/monument-erve-volkerink-in-beerze-wordt-opgeknapt/.

2022-03-27

Erve Volkerink in Nederland Verbouwt!

Het is alweer een paar jaar geleden, maar in 2019 is de Avrotros bij ons langs geweest op een deel van onze verbouwing op te nemen. In deze aflevering wordt vooral ‘de deel’, het woonhuis, getoond, maar voor de geïnteresseerde is de aflevering nog terug te kijken via deze link.
 

2021-08-25

Interview monumenten.nl

Artikel op momenten.nl over het wonen in een monumentale boerderij.

Zij keken vanuit hun expertise, wij vanuit onze verlangens

Jenne en Ingrid van der Velde wisten het altijd al: op een dag zouden ze in een boerderij buiten wonen. Sinds oktober 2012 zijn ze de trotse eigenaren van Erve Volkerink in Beerze, een rijks monumentale boerderij van zo’n 160 jaar oud.

Woningruil

Ingrid vertelt hoe Erve Volkerink via een omweg toch op hun pad kwam. ‘Wij hebben altijd tegen elkaar gezegd dat we graag buiten wilden wonen. Maar we wilden dat pas gaan doen, wanneer onze kinderen zelfstandig op de fiets naar hun clubjes en naar school zouden kunnen gaan. Toen ze met de trein naar Zwolle naar de middelbare school gingen, konden wij in een beperkte straal rondom station Ommen op zoek gaan. We waren al wezen kijken bij Erve Volkerink in Beerze, maar de afstand tot het station in Ommen was te groot. Tot ik op een dag op Google maps ging bekijken hoe het zat met het fietstraject tussen een andere boerderij en het station. Ik typte nog een keer het adres van Erve Volkerink in en toen kwam Google met station Mariënberg op de proppen! Daar hadden wij nooit aan gedacht! En precies op dat moment belde de toenmalige bewoner van Erve Volkerink, de zoon van de eigenaresse. Hij wilde ons huis in de bebouwde kom van Ommen wel kopen. Toen was alles snel in kannen en kruiken. Het moest zo zijn.’

Wat heeft de boerderij nodig?

Jenne en Ingrid zijn pas in het najaar van 2015 begonnen met de daadwerkelijke restauratie van de boerderij.  Ingrid: ‘We hebben er eerst drie jaar in gewoond. Het eerste jaar ontdekten we waar in het huis we graag wilden zijn, maar ook wat het gebouw nu eigenlijk nodig had.

Na een jaar gingen we met een architect en een monumentendeskundige om tafel. Wij zijn eigenlijk voortdurend in gesprek met het gebouw. Uiteindelijk bepaalt het monument wat er gebeurt. Na twee jaar tekenen en in de weer zijn met vergunningen, konden we vorig jaar met het werk beginnen. Je kan zeggen dat het allemaal lang duurt, met die procedures. Maar die tijd heb je ook nodig. Je kan je soms druk maken over iets, maar na enige tijd dient de oplossing zich vaak zomaar aan.’

Ome Henk en köttelperen

‘Wij hebben veel hulp van ‘oom’ Henk, die zijn hele leven op Erve Volkerink gewoond heeft. Hij is nu onze buurman. Hij is de wandelende almanak van Beerze en is feitelijk ook onderdeel van ons bouwteam; hij zorgt er met zijn kennis voor dat wij historisch verantwoorde besluiten nemen. Zo kwam hij met foto’s die in de jaren dertig van de vorige eeuw gemaakt zijn door Baronesse Bentinck.

Zij fotografeerde het dorpsleven en legde ook de boomgaard van Erve Volkerink vast. Die boomgaard bevond zich precies op de plek, die wij ook in gedachten hadden. Toen Henk zijn zus op bezoek had, zijn ze samen gaan bedenken welke bomen er vroeger in hun boomgaard stonden. Het was even zoeken naar een ‘köttelpeer’. Köttel is Sallands voor keutel: het waren kleine, harde stoofpeertjes. De grootvader van de kweker hier in de buurt wist, dat er ergens op hun terrein nog een was en die staat hier nu.’

Met elkaar een leidraad ontwikkelen

‘Toen wij het huis net gekocht hadden, ben ik naar een avond gegaan over bestemmingsplannen in het buitengebied. Ik kwam daar in gesprek met iemand van de gemeente. Toen werd mij meteen wel duidelijk dat wat wij wilden, niet strookte met de regels van de gemeente. Wij hebben toen het initiatief genomen voor een afspraak met de gemeente, waar we ook deskundigen van het Oversticht bij uitnodigden. Het Oversticht zet zich in voor ruimtelijk erfgoed in de provincie Overijssel. Met elkaar, juist met input van al die deskundigen, hebben we toen een leidraad ontwikkeld voor ons restauratieplan en de inrichting van het totale erf. Wij gingen het gesprek open in. Zij keken met hun expertise en wij met onze verlangens. We zijn blij met hoe dat uitpakte. Het voelt nog steeds als een cadeautje.’

Kennis en professionaliteit

‘Wij hebben steeds in een bouwteam gewerkt. Een jaar lang kwamen de architect, de bouwbegeleider en Jenne en ik op vrijdagochtend bij elkaar. En inmiddels is de aannemer ook aan de slag in een dergelijke constructie. We drinken iedere morgen koffie met iedereen op de bouw en dan komen de zaken aan de orde waar we over moeten beslissen. Het bestek is de leidraad, maar als gaandeweg blijkt dat er iets slimmer of goedkoper kan, met behoud van kwaliteit en uitstraling, dan gebeurt dat ook.  En blijkt iets duurder uit te vallen, dan gaan we daarvoor elders weer een oplossing zoeken. Zo komen we niet met meerwerk te zitten. We geven de mensen op de bouw de ruimte om met ideeën te komen. We zijn eigenlijk continu in overleg en we voelen ons heel gelijkwaardig met zijn allen. Iedereen wordt aangesproken op zijn kennis en professionaliteit.’

Een ‘volhoudbaar’ monument

‘We hebben natuurlijk ook gekeken naar het energieverbruik. Het rieten dak en de vloer zijn geïsoleerd, evenals de wanden en de buitenmuren. Voor het voorhuis hebben we voor dunnere isolatie gekozen en we hebben daar ook dubbelglas laten vervangen door enkelglas. Hier ging mooi boven duurzaam. Met dikke gordijnen en luiken zorgen we, net zoals vroeger gebeurde, voor een aangename temperatuur binnen. Onze aannemer kwam met de Zuid-Afrikaanse term ‘volhoudbaarheid’. Een monument moet op allerlei manieren volhoudbaar zijn: met materialen die toekomstbestendig zijn, met een toekomstige bestemming die levensvatbaar is en met eigenaren die het restauratieproces ook aankunnen. Wij vonden dat een mooie term, die goed past bij Erve Volkerink.’

Plannen voor de toekomst

‘Wij wilden altijd al een bed and breakfast beginnen, ook omdat we graag meer mensen willen laten genieten van ons monument en van de prachtige omgeving. In oude documenten lazen wij over Erve Volkerink: ‘dat men doorgaans asyl verleende aan zwervend volk,’ waarbij gedoeld werd op verkopers, marskramers, nieuwsbrengers. Die sliepen dan op de deel. En nu gaan wij ook weer onderdak bieden aan mensen van ver. Die dingen moeten dan zo zijn.’

https://www.monumenten.nl/verhalen/zij-keken-vanuit-hun-expertise-wij-vanuit-onze-verlangens

Interview in Nederlands Dagblad

In november 2016 verscheen er in het Nederlands Dagblad een interview met Boudewijn Hovenga, onze timmerman, over zijn werk aan de boerderij.

Boerderij met wauw-gevoel

Artikel in De Stentor van 30 januari 2016 door Ruud de Jager

http://www.destentor.nl/regio/ommen/monumentale-verbouwing-boerderij-beerze-online-te-volgen-1.5674558